Chỉ sau hai tuần đặt chân tới Nga, Luyện Phương Linh – nữ sinh viên Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Plekhanov – đã có những trải nghiệm “vừa buồn cười vừa đáng nhớ”. Lần đầu sang đường tại Moscow, cô cứ đứng lặng vì… không dám đi. “Người đi bộ được ưu tiên, nhưng mình cứ chờ xe qua hết vì quen với thói quen ở Việt Nam,” Linh kể lại.
Từ chốn lạ, mọi thứ đều trở nên mới mẻ – từ cách sinh hoạt, ngôn ngữ, đến văn hóa giao tiếp. Linh sống tại ký túc xá cùng sinh viên đến từ nhiều quốc gia như Mexico và Philippines. Ban đầu e dè, cô dần học cách cởi mở, giao lưu, để khoảng cách nhanh chóng được xóa nhòa.
Cũng giống như nhiều du học sinh Việt, Phương Linh từng nghĩ rằng người Nga “lạnh lùng”. Nhưng càng tiếp xúc, cô càng hiểu đó chỉ là sự dè dặt thường thấy khi tiếp xúc với người lạ. “Chỉ cần bạn chủ động chào hỏi mỗi ngày, họ sẽ dần nhớ và thân thiện với bạn hơn rất nhiều,” Linh chia sẻ.
Một kỷ niệm khiến cô không thể quên là khi thẻ thanh toán Troika hết tiền mà chưa kịp xử lý, một sinh viên Nga đã nhanh chóng quẹt giúp cô. “Tôi vừa bất ngờ, vừa ấm lòng. Đó là khoảnh khắc tôi thấy mình không đơn độc nơi đất khách quê người.”
Từ “cú sốc văn hóa” đến khả năng thích nghi
Không chỉ Linh, rất nhiều bạn trẻ cũng phải vượt qua giai đoạn “sốc” ban đầu. Đào Thanh Tuấn – sinh viên Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moscow mang tên Lomonosov – vẫn nhớ như in lần đầu chạm trán mùa đông Nga vào năm 2020, với tuyết trắng xóa và nhiệt độ -40 độ C.
“Du học Nga cần chuẩn bị kỹ về tâm lý. Đừng cố mang thật nhiều áo ấm từ Việt Nam vì trang phục mùa đông tại đây được thiết kế chuyên dụng, giữ nhiệt tốt hơn nhiều,” Tuấn chia sẻ kinh nghiệm.
Ngoài thời tiết, ẩm thực cũng là điều khiến nhiều du học sinh Việt tại Nga “lúng túng”. Khác với mâm cơm Việt giàu rau xanh, bữa ăn của người Nga thiên về bánh mì, bơ, thịt và các món ngọt. “Các bạn nên mang theo thực phẩm bổ sung chất xơ, vitamin từ Việt Nam nếu chưa quen khẩu vị,” Tuấn khuyên.
Rào cản tiếng Nga và phương pháp học tập
Nếu phải kể một thử thách phổ biến nhất đối với du học sinh, có lẽ đó là ngôn ngữ. Dù theo học chuyên ngành ngôn ngữ tại Việt Nam và đã có vốn tiếng Nga tương đối vững, Vũ Đình Hùng – sinh viên Trường Đại học Sư phạm Herzen – vẫn cảm thấy “bất lực” trong thời gian đầu.
“Có lúc mình á khẩu cả tháng trời. Mọi thứ mình học bỗng trở nên vô dụng. Nhưng rồi dần dần, nhờ kết bạn với người Nga, nói chuyện nhiều hơn, vốn tiếng Nga của mình cải thiện đáng kể,” Hùng kể lại.
Nguyễn Văn Hùng – một học viên cao học tại Trường Đại học Tổng hợp quốc gia Voronhez – cho biết đa số sinh viên mới sang phải học một năm dự bị để củng cố ngữ pháp tiếng Nga, từ vựng và cấu trúc cơ bản. “Đó là bước đệm cần thiết để theo kịp chương trình chính khóa.”
Song song với rào cản ngôn ngữ, việc làm quen với phương pháp giáo dục tại các trường đại học Nga cũng không đơn giản. Theo chia sẻ từ các du học sinh, giáo dục Nga vẫn giữ tính hàn lâm cao. Lượng tiết lý thuyết nhiều hơn thực hành, đặc biệt trong năm học đầu tiên với các môn đại cương.
“Học phần thường chia thành bài giảng và seminar (thảo luận nhóm). Bài giảng cung cấp lý thuyết, còn seminar là nơi thầy cô đặt câu hỏi, kiểm tra miệng và chữa bài tập. Việc học liên tục như vậy giúp sinh viên nhớ bài tốt hơn,” Thanh Tuấn chia sẻ.
Thi cử cũng là một áp lực không nhỏ. Vũ Đình Hùng cho biết: “Thi vấn đáp 1-1 với giảng viên là hình thức thi phổ biến. Nếu học tốt trên lớp, có thể được nhận điểm avtomat (miễn thi cuối kỳ), còn không thì phải ôn kỹ để thi trực tiếp, rất căng thẳng.”
Từ những vấp váp đầu tiên đến hành trình trưởng thành
Mỗi bạn trẻ có một xuất phát điểm và trải nghiệm khác nhau, nhưng điểm chung là ai cũng phải vượt qua những khủng hoảng tinh thần trong thời gian đầu để có thể thích nghi. Với nhiều bạn, học bổng Nga, đặc biệt là học bổng hiệp định hay học bổng chính phủ, là cơ hội quý giá nhưng cũng đầy thách thức.
“Dù đã có vốn tiếng Nga, tôi vẫn từng muốn bỏ cuộc trong tháng đầu tiên vì quá tải. Nhưng nhờ động viên từ bạn bè, thầy cô, mình đã dần vực dậy và kiên trì,” Linh tâm sự.
Không ít bạn sau khi vượt qua khó khăn ban đầu đã tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa, kết nối với cộng đồng du học sinh Việt tại Nga, trở thành nhân tố tích cực trong các hoạt động đoàn thể và học thuật.