Tháng 3 năm 2020, khi dịch Covid-19 lan rộng, hàng triệu học sinh Việt Nam buộc phải tạm dừng đến trường. Nhưng ngay trong bối cảnh khó khăn ấy, một chương trình dạy học độc đáo đã ra đời: dạy tiếng Nga trực tuyến cho học sinh các lớp chuyên. Đây không chỉ là một biện pháp ứng phó tình thế, mà còn là bước chuyển mình sáng tạo, mở ra một hướng tiếp cận mới trong giáo dục ngôn ngữ, đặc biệt với ngôn ngữ được đánh giá là khó như tiếng Nga.
Chương trình được Phân viện Puskin – đơn vị trực thuộc Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam) – phối hợp cùng Bộ Giáo dục Liên bang Nga triển khai. Từ một nỗ lực duy trì học tập trong dịch, dạy học tiếng Nga online đã trở thành một trong những ví dụ tiêu biểu về sáng tạo trong giáo dục, giúp học sinh tiếp cận với giáo viên bản ngữ mà không cần rời khỏi nhà.
Khi giáo viên Nga giảng dạy qua màn hình
Ban đầu, chương trình này là một phần trong dự án hợp tác giáo dục giữa Việt Nam và Nga. Theo kế hoạch, các giáo viên Nga sẽ trực tiếp đến Việt Nam giảng dạy tại các trường trung học phổ thông chuyên có đào tạo tiếng Nga. Tuy nhiên, dịch bệnh bùng phát đã khiến phương án này bất khả thi. Trong bối cảnh đó, hình thức học trực tuyến qua phần mềm Zoom được chọn làm giải pháp thay thế.
Các lớp học bắt đầu từ cuối tháng 3/2020 với sự tham gia của học sinh đến từ nhiều địa phương như Trường THPT Chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An), THPT Chuyên Thái Nguyên, THPT Chuyên Hoàng Văn Thụ (Hòa Bình) và Trường Đại học Ngoại ngữ – ĐHQGHN. Giáo viên là những người bản ngữ được tuyển chọn kỹ lưỡng từ phía Nga, có kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng học sinh phổ thông.
Việc dạy học trực tuyến tuy mới mẻ, nhưng chính sự chủ động từ phía giáo viên và tinh thần học tập tích cực từ học sinh đã tạo nên một mô hình giảng dạy đầy hiệu quả và cảm hứng.
Sự thay đổi từ e ngại đến yêu thích
Không ít học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 10, khi mới tiếp cận hình thức học trực tuyến với giáo viên bản ngữ đã cảm thấy e ngại, thiếu tự tin, nhất là ở các kỹ năng giao tiếp như nghe và nói. Tuy nhiên, chỉ sau một vài buổi học, sự thay đổi diễn ra rõ rệt. Các em đã quen với cách giảng bài của thầy cô người Nga, phản xạ ngôn ngữ tốt hơn, thậm chí chủ động đặt câu hỏi và trao đổi bằng tiếng Nga.
Cô Svetlana Lizura – giáo viên người Nga dạy tại trường THPT Chuyên Hoàng Văn Thụ – nhận xét: “Tôi rất ấn tượng với học sinh Việt Nam. Các em chăm chỉ, có tinh thần cầu tiến và rất tôn trọng giáo viên. Tôi cảm nhận rõ tình yêu của các em dành cho tiếng Nga trong mỗi buổi học.”
Một trong những minh chứng rõ nét cho hiệu quả của chương trình là việc học sinh lớp 10 tại THPT Chuyên Phan Bội Châu đã chủ động đề nghị tăng thêm một buổi học tiếng Nga mỗi tuần. Đây là dấu hiệu cho thấy, dù học trực tuyến, học sinh vẫn tìm được cảm hứng và mong muốn học nhiều hơn – điều mà không phải lớp học nào cũng có thể tạo ra.
Giải pháp tạm thời hay bước tiến lâu dài?
Các lớp học tiếng Nga trực tuyến hiện vẫn duy trì lịch học tối thiểu hai buổi mỗi tuần. Mặc dù ban đầu chỉ được xem là một giải pháp ứng phó trong thời kỳ giãn cách, nhưng chương trình đang cho thấy tiềm năng trở thành một mô hình giáo dục hiệu quả lâu dài, đặc biệt trong việc đào tạo tiếng Nga tại Việt Nam – nơi mà việc tiếp cận với giáo viên bản ngữ luôn là một thách thức.
Cô Lê Thanh Hoa – giáo viên tiếng Nga tại THPT Chuyên Thái Nguyên – chia sẻ: “Từ lâu, học sinh thiếu cơ hội luyện tập kỹ năng Nghe – Nói với người bản xứ. Chương trình này khắc phục hoàn toàn hạn chế đó. Các em rất hào hứng, và kỹ năng của các em tiến bộ rõ rệt.”
Ngoài ra, với nhiều học sinh có định hướng du học Nga trong tương lai, đặc biệt qua các chương trình học bổng chính phủ, học bổng hiệp định, thì việc được học trực tiếp với giáo viên bản ngữ từ sớm là lợi thế vô cùng lớn. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để các em có thể thích nghi nhanh với môi trường học tập tại các trường đại học Nga, nơi tiếng Nga là ngôn ngữ giảng dạy chính.
Công nghệ và sự kết nối xuyên biên giới
Bên cạnh yếu tố chuyên môn, chương trình còn chứng minh vai trò của công nghệ trong việc kết nối giáo dục toàn cầu. Việc một học sinh phổ thông ở Việt Nam có thể ngồi học tiếng Nga với giáo viên tại Moskva, dù cách nhau hàng nghìn cây số, không còn là điều quá xa vời.
Trong xu thế toàn cầu hóa giáo dục, việc dạy học trực tuyến – nếu được tổ chức bài bản – không chỉ giải quyết bài toán gián đoạn học tập mà còn mở rộng cơ hội tiếp cận kiến thức chất lượng cao. Chương trình dạy tiếng Nga online là một ví dụ điển hình: nó không chỉ là phản ứng nhanh với hoàn cảnh đặc biệt, mà còn là bước đi chiến lược hướng đến nền giáo dục hiện đại, linh hoạt và hội nhập.
Cơ hội vươn xa cho thế hệ học sinh Việt Nam
Trong tương lai, nếu mô hình này được nhân rộng và duy trì thường xuyên, nó sẽ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Nga trong hệ thống phổ thông Việt Nam. Từ đó, giúp học sinh có nền tảng tốt hơn khi lựa chọn theo học các chương trình học bổng Nga, học bổng nhà nước hoặc chuẩn bị hành trang vững chắc để theo học tại các trường đại học Nga danh tiếng.
Học sinh Việt Nam ngày càng có nhiều cơ hội hơn để tiếp cận môi trường giáo dục quốc tế. Chương trình giảng dạy tiếng Nga trực tuyến chính là một trong những cánh cửa đầu tiên, không chỉ giúp học tốt một ngoại ngữ khó, mà còn mở ra những con đường du học, hội nhập và phát triển trong tương lai. Trong thách thức, luôn có cơ hội – và giáo dục chưa bao giờ là ngoại lệ.