Đã bao giờ bạn đứng giữa mùa đông tuyết phủ trắng trời, tay tê cóng nhưng lòng lại ấm đến lạ, chỉ vì ai đó mỉm cười với bạn, bằng một thứ ngôn ngữ mà bạn từng nghĩ sẽ chẳng bao giờ học nổi? Với tôi, đó là những ngày tháng rực rỡ nhất của tuổi trẻ – những năm du học tại Nga, nơi tôi đến vì một học bổng chính phủ, và ở lại trong tim mình vì quá nhiều điều hơn thế.
Khởi đầu bằng một cơ hội, tiếp tục bằng một niềm tin
Tôi nhận được học bổng nhà nước khi chỉ mới mười chín tuổi – độ tuổi của mơ hồ và tò mò. Tôi đến Nga không phải vì hiểu rõ giá trị của học bổng hiệp định, càng không phải vì đã hoạch định tương lai rõ ràng. Tôi chỉ đơn giản muốn đi, muốn biết đất nước ấy có gì, muốn rời khỏi vòng an toàn quen thuộc của cuộc sống trong nước.
Thật ra, lúc đó tôi nghĩ đơn giản rằng: học hành nghiêm túc, cố gắng đạt bằng đỏ, thế là đủ để gọi là “thành công”. Nhưng rồi, càng sống, càng trải nghiệm, tôi mới hiểu, nếu du học Nga mà chỉ để lấy một tấm bằng, dù có đẹp đến đâu, thì cũng chỉ mới bước được nửa đường.
Bằng đỏ – mục tiêu hay là giới hạn?
Ở Nga, “bằng đỏ” là cách người ta ghi nhận một sinh viên học xuất sắc toàn diện. Với những ngành kỹ thuật như của tôi, để đạt được điều đó là cả một hành trình đầy thử thách. Mỗi môn học không chỉ yêu cầu bạn hiểu mà còn phải diễn đạt được điều mình hiểu – bằng tiếng Nga. Và bạn có thể tưởng tượng được không, để diễn đạt một khái niệm kỹ thuật bằng ngôn ngữ mẹ đẻ đã là không dễ, huống chi là một thứ ngôn ngữ xa lạ, có bảng chữ cái khác hẳn?
Thầy cô có thể cảm thông, nhưng một điểm 5.0 tròn trịa (tương đương 10 ở Việt Nam) thì không thể đến từ sự dễ dãi. Nó phải đến từ hiểu biết thực sự, từ sự chuẩn bị nghiêm túc và khả năng thể hiện trọn vẹn điều đó. Rất nhiều bạn đạt bằng đỏ, và đó là thành quả đáng tự hào. Nhưng với tôi, nó vẫn chưa đủ.
Nếu chỉ học, bạn sẽ bỏ lỡ một nước Nga tuyệt đẹp
Tôi tự hỏi: nếu đã có cơ hội đặt chân đến một đất nước khác, sao lại chỉ quanh quẩn giữa giảng đường và ký túc xá? Du học – suy cho cùng – không chỉ là học từ sách vở, mà còn là học từ đời sống, học cách sống, cách thích nghi, và cách trưởng thành trong một môi trường không dành riêng cho bạn.
Tôi không khuyên ai bỏ bê việc học. Nhưng nếu biết sắp xếp hợp lý, bạn hoàn toàn có thể vừa hoàn thành xuất sắc việc học, vừa khám phá cuộc sống bên ngoài. Điều đó đòi hỏi hy sinh – đúng. Bạn sẽ phải dậy sớm hơn, ngủ muộn hơn, từ chối những buổi tụ họp vô nghĩa và ưu tiên những trải nghiệm có giá trị lâu dài hơn. Nhưng bù lại, bạn có được gì?
Bạn có thêm bạn bè ở khắp nơi, hiểu thêm về văn hóa Nga, những phong tục, tập quán, và những góc nhìn không thể tìm thấy trong sách giáo khoa. Bạn bắt đầu quen với việc nói chuyện bằng tiếng Nga, không còn sợ hãi khi bị gọi lên phát biểu. Bạn bắt đầu trở thành một phần của cộng đồng sinh viên quốc tế – điều mà bạn sẽ trân trọng suốt đời.
Từ lạc lõng đến yêu thương
Những năm đầu, tôi từng cảm thấy mình như một đứa trẻ lạc giữa thành phố đông đúc. Muốn nói mà không ai hiểu, muốn hỏi đường mà không đủ từ vựng. Tôi từng muốn bỏ cuộc khi mùa đông kéo dài đến mức tưởng như không còn nắng. Tôi từng bật khóc chỉ vì nhớ nhà, vì một cuộc điện thoại về nước không ai nghe máy.
Nhưng tôi đã vượt qua. Nhờ những buổi tham gia câu lạc bộ sinh viên, những lần tổ chức Tết cổ truyền cho cộng đồng người Việt, những lần dũng cảm bước ra khỏi vùng an toàn để bắt chuyện với người lạ – tôi dần tìm thấy chính mình.
Và điều kỳ diệu nhất là: tôi bắt đầu yêu nước Nga. Không phải vì các công trình tráng lệ hay bầu trời châu Âu lộng lẫy. Mà vì ở nơi ấy, tôi đã trưởng thành. Tôi đã học được cách đứng vững, cách yêu thương, cách tha thứ, cách sống.
Một tấm bằng đẹp là chưa đủ, nếu bạn không sống đẹp
Khi rời nước Nga, tôi mang theo nhiều hơn một tấm bằng đỏ. Tôi mang theo cả thanh xuân rực rỡ, cả những ký ức về bạn bè năm châu, những lần say mê nói chuyện triết học bên ly trà nóng, những cái ôm của người bạn Nga thân thiết ngày chia tay. Tôi mang theo những bài học không bao giờ có trong chương trình đào tạo – về cuộc sống, về bản lĩnh, và về cách trân trọng từng khoảnh khắc.
Nếu có ai hỏi tôi: du học Nga là gì? Tôi sẽ nói: đó là hành trình đi tìm một phiên bản tốt hơn của chính mình. Một chuyến đi mà học bổng hiệp định chỉ là điểm khởi đầu, còn điều bạn mang về được – là cả một đời người.