Có những chuyến đi không chỉ là bước chân ra khỏi quê hương mà còn là hành trình của tâm hồn, của những ký ức đẹp đẽ và cả những thử thách không dễ quên. Với tôi – một cựu du học sinh Việt Nam, du học Nga không chỉ là cơ hội học tập mà còn là một miền ký ức ngập tràn tình người và những tháng năm thanh xuân đầy ắp tiếng cười, nước mắt.
Du học sinh Việt Nam và giấc mơ học bổng nhà nước tại Liên Xô
Vào những năm 1970-1980, học bổng Nga qua các chương trình học bổng hiệp định và học bổng chính phủ Liên Xô là cánh cửa mở ra cho hàng trăm sinh viên Việt Nam cơ hội học tập miễn phí tại các trường đại học Nga danh tiếng. Năm 1975, tôi – một chàng trai 17 tuổi – cùng nhiều bạn trẻ khác được lựa chọn để sang Tashkent, thủ đô của Cộng hòa Uzbekistan thuộc Liên bang Xô-viết, bắt đầu hành trình học tập với sự hỗ trợ toàn phần của Nhà nước Xô-viết.
Một năm học dự bị tại Đại học Tổng hợp Tashkent không chỉ là khoảng thời gian tôi làm quen với tiếng Nga – ngôn ngữ mà từ đó tôi sẽ gắn bó suốt những năm tháng đại học – mà còn là quãng đời sâu sắc, khắc sâu những kỷ niệm về tình cảm thân thương của người dân bản địa dành cho chúng tôi.
Những tháng ngày đầu tiên: tiếng Nga và tình người
Lần đầu đặt chân đến xứ sở băng giá, cảm giác bỡ ngỡ, xa lạ bao trùm lấy tôi và các bạn đồng hành. Nhưng ngay từ những ngày đầu, chúng tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các anh chị khóa trên – những người từng trải qua khó khăn như mình. Từ việc học cách sống tự lập, cắt tóc, may quần áo đến học tiếng Nga – thứ ngôn ngữ vốn xa lạ – đều được chỉ dạy cặn kẽ.
Cô giáo chủ nhiệm Elena người Ucraina với gương mặt phúc hậu luôn dành cho sinh viên Việt Nam tình cảm đặc biệt, như một người mẹ hiền. Chính nhờ sự chăm sóc, đồng cảm và sự giúp đỡ tận tình của thầy cô, bạn bè người bản địa, tôi và các bạn học sinh nhanh chóng tiến bộ trong việc học tiếng Nga, tạo nền tảng vững chắc cho việc tiếp nhận kiến thức chuyên ngành trong các trường đại học Nga sau này.
Cuộc sống du học sinh tại Tashkent: giữa mùa đông tuyết trắng và mùa hè khô nóng
Cuộc sống ở Tashkent là sự pha trộn của những trải nghiệm đa dạng mà một sinh viên du học Nga có thể không bao giờ quên. Mùa đông, lần đầu tôi nhìn thấy tuyết rơi – thứ cảm giác vừa kỳ lạ vừa thích thú khiến cả nhóm sinh viên nghịch tuyết vui như trẻ nhỏ. Mùa hè thì nóng bức, khô hanh nhưng lại là thời điểm lý tưởng để chúng tôi tham gia các hoạt động ngoại khóa như xây dựng, thể thao, văn nghệ và những chuyến dã ngoại.
Những bữa ăn với món Plov thơm lừng, mỳ Lakhman nóng hổi, thịt cừu nướng kiểu Uzbekistan vẫn còn vẹn nguyên hương vị trong ký ức tôi. Trong đời sống tinh thần, dù có những giới hạn nhất định về phim ảnh, âm nhạc nước ngoài, chúng tôi vẫn tìm thấy niềm vui trong các hoạt động văn hóa, những đêm nhạc Nga và bạn bè.
Học bổng nhà nước và trách nhiệm của người du học sinh
Được trao học bổng nhà nước và cơ hội học tập miễn phí tại Liên Xô là một niềm vinh dự to lớn, đồng thời cũng là trách nhiệm nặng nề đối với chúng tôi – những người trẻ từ đất nước Việt Nam chiến tranh. Mỗi kỳ học, mỗi điểm số, mỗi bài kiểm tra đều được xem như một lời hứa sẽ trở về cống hiến cho quê hương.
Lớp học dự bị không chỉ là nơi học tập mà còn là một tổ chức có hệ thống lãnh đạo, chi đoàn và cấp ủy riêng. Trong tâm trí mỗi sinh viên, việc học tập là nghĩa vụ và niềm tự hào. Sai sót hay điểm kém là điều không thể chấp nhận.
Liên Xô – quê hương thứ hai và ký ức không thể phai mờ
Dù đã nhiều năm trôi qua, những ký ức về đất nước Liên Xô, đặc biệt là thành phố Tashkent vẫn luôn sống động trong tôi như một thước phim đẹp nhất của tuổi trẻ. Dù Liên Xô đã tan rã, và Uzbekistan trở thành quốc gia độc lập, tình cảm và sự gắn bó của chúng tôi với người dân nơi đây vẫn không phai nhạt.
Rất nhiều người trong khóa chúng tôi sau khi về nước đã trở thành những cán bộ, chuyên gia có đóng góp lớn cho xã hội, như anh Lương Phan Cừ – Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam-Uzbekistan, hay anh Đặng Quang Phương – nguyên Phó Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao.
Lời Kết
Hành trình du học Nga với học bổng chính phủ không chỉ là cơ hội học tập mà còn là trải nghiệm cuộc sống quý giá, nơi tôi tìm thấy tình bạn, tình thầy trò và tình người đong đầy. Những năm tháng ấy đã hun đúc trong tôi sự kiên trì, trưởng thành và khát vọng đóng góp cho quê hương – những giá trị mà tôi sẽ luôn mang theo suốt cuộc đời.