Với nhiều sinh viên Việt Nam, du học Nga là một lựa chọn hấp dẫn không chỉ bởi bề dày truyền thống giáo dục, mà còn vì cơ hội nhận học bổng chính phủ, học bổng hiệp định hay học bổng nhà nước ngày càng rộng mở. Tuy nhiên, hành trình học tập tại các trường đại học Nga không chỉ trải hoa hồng. Trong khi kỳ thi đầu vào được đánh giá là không quá khắt khe, thì quá trình học tập và tốt nghiệp lại đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực bền bỉ.
Kỳ thi tốt nghiệp quốc gia – cánh cửa đầu tiên vào đại học
Tại Nga, kỳ thi trung học phổ thông được tổ chức đồng loạt trên toàn quốc vào tháng 6 hằng năm. Đây là kỳ thi bắt buộc đối với học sinh lớp 11 (năm cuối bậc phổ thông), và kết quả của nó không chỉ quyết định việc tốt nghiệp mà còn được sử dụng làm căn cứ xét tuyển vào các trường đại học Nga.
Các môn thi bao gồm: tiếng Nga và Toán (bắt buộc), cùng các môn tự chọn như Vật lý, Hóa học, Ngoại ngữ, Sinh học, Lịch sử, Địa lý, Xã hội học… Tùy thuộc vào yêu cầu đầu vào của từng trường đại học hoặc ngành học, học sinh sẽ lựa chọn thêm môn thi phù hợp. Hình thức thi chủ yếu là trắc nghiệm, riêng phần nói của môn Ngoại ngữ thi vấn đáp, được ghi âm để chấm điểm.
Điểm của kỳ thi được tính theo thang 100. Đặc biệt, học sinh đoạt giải trong các kỳ thi quốc gia sẽ được cộng điểm ưu tiên. Điểm thi có hiệu lực đến cuối năm tiếp theo, cho phép học sinh có thể lựa chọn thời điểm đăng ký xét tuyển phù hợp. Mỗi học sinh được phép nộp hồ sơ vào tối đa 5 trường.
Hệ thống tuyển sinh linh hoạt nhưng vẫn chọn lọc
Mỗi trường đại học Nga sẽ công bố mức điểm chuẩn riêng cho từng khoa, ngành. Ví dụ, Đại học Tổng hợp Quốc gia Moscow có thể yêu cầu thí sinh đạt tổng điểm 250/300, trong khi Viện nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Nga có thể yêu cầu tới 265 điểm.
Sau khi trúng tuyển, sinh viên sẽ chính thức bắt đầu hành trình học tập kéo dài từ 4 đến 6 năm tùy theo bậc học và ngành học. Các trường khai giảng vào ngày 1/9 hàng năm. Trường hợp trượt kỳ thi tốt nghiệp, học sinh có thể đăng ký thi lại, hoặc chuyển hướng sang học nghề, cao đẳng.
Theo thống kê, tỷ lệ học sinh Nga tốt nghiệp trung học đạt khoảng 76% và khoảng 45% trong số đó được tuyển vào các trường đại học. Điều này phần nào cho thấy đầu vào không quá khắt khe – nhưng đó chỉ mới là điểm bắt đầu.
Thách thức thực sự bắt đầu từ giảng đường đại học
Một khi đã đặt chân vào giảng đường, sinh viên sẽ đối mặt với những tiêu chuẩn học thuật rất cao. Anh Đinh Xuân Trường – sinh viên ngành Quản lý Truyền thông tại Irkutsk – cho biết, việc học ở Nga không hề đơn giản. Sinh viên phải đảm bảo đủ chuyên cần, hoàn thành các bài tiểu luận, bài tập lớn, bài thực hành và trải qua các kỳ thi cuối kỳ đầy áp lực.
Các môn học được chia thành hai loại: môn Điều kiện và môn Thi. Sinh viên chỉ được phép dự thi chính thức sau khi vượt qua môn Điều kiện. Kỳ thi ở Nga đa phần được tổ chức theo hình thức vấn đáp, mỗi đề thi gồm ba câu hỏi: hai câu lý thuyết và một câu tình huống ứng dụng. Sinh viên chỉ có 2-3 phút để chuẩn bị, và không có cơ hội sửa sai.
Điểm số được chấm theo thang 5, trong đó điểm 5 tương đương loại xuất sắc. Để nhận được bằng giỏi (bằng đỏ), sinh viên phải đạt ít nhất 75% số môn có điểm 5 trong toàn khóa học. Theo Minh Trang – sinh viên năm cuối tại Đại học Quốc gia Novosibirsk – đây là một thử thách rất lớn. “Lớp em có 35 bạn năm nhất, nhưng đến năm cuối chỉ còn 14 người đủ điều kiện tốt nghiệp,” Trang chia sẻ.
Sinh viên Việt Nam ghi dấu ấn tích cực
Dù khắt khe, hệ thống giáo dục Nga vẫn được sinh viên Việt Nam đánh giá cao và đạt được nhiều thành tích nổi bật. Theo Xuân Trường, tỷ lệ sinh viên Việt tốt nghiệp loại giỏi rất cao, thậm chí đạt đến 90% ở một số ngành. Sinh viên Việt cũng thường xuyên giành được giải thưởng tại các kỳ Olympic học thuật cấp bang và toàn Nga.
Không chỉ chăm chỉ và có ý thức học tập cao, nhiều sinh viên Việt còn được giảng viên Nga đánh giá là linh hoạt, tiếp thu nhanh và luôn cố gắng khắc phục khó khăn về ngôn ngữ – đặc biệt là tiếng Nga, vốn là một thách thức lớn đối với người học quốc tế.
Cơ hội học bổng và những chương trình hỗ trợ
Một điểm cộng lớn cho du học Nga chính là chính sách học bổng phong phú và đa dạng. Ngoài học bổng chính phủ của Nga, sinh viên Việt Nam còn có thể nhận được học bổng hiệp định thông qua Bộ Giáo dục và Đào tạo, hoặc từ các tỉnh, thành phố của Nga dành cho sinh viên quốc tế có thành tích cao. Các suất học bổng nhà nước thường bao gồm học phí, ký túc xá và sinh hoạt phí cơ bản, giúp sinh viên yên tâm học tập.
Bên cạnh đó, nhiều trường còn có chương trình học dự bị tiếng Nga kéo dài 6–12 tháng trước khi vào học chính thức, tạo điều kiện cho sinh viên nhanh chóng thích nghi và đạt kết quả tốt trong học tập.
Một lựa chọn thực chất và nhiều tiềm năng
Không thể phủ nhận rằng, du học Nga là một hành trình đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và ý chí bền bỉ. Tuy nhiên, với những lợi thế về hệ thống giáo dục chất lượng, chi phí hợp lý, nhiều cơ hội nhận học bổng và môi trường học thuật khắt khe nhưng công bằng, Nga vẫn đang là điểm đến được nhiều sinh viên Việt Nam lựa chọn.
Những câu chuyện thành công của các bạn trẻ Việt trên đất Nga – dù trong lĩnh vực học thuật hay nghiên cứu khoa học – đang tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ tiếp theo. Và hơn hết, đó là minh chứng rõ ràng rằng: nếu có ý chí và quyết tâm, bất kỳ sinh viên nào cũng có thể vươn tới thành công nơi xứ sở bạch dương.