Việt Nam (lúc đó là nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà) đã thiết lập quan hệ với Liên Xô (Liên bang Nga ngày nay) vào ngày 30/1/1950. Trong suốt những thập kỷ qua, quan hệ Việt Nam – Liên bang Nga đã trải qua một quá trình phát triển mạnh mẽ và bền vững. Từ những hợp tác chiến lược trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, cho đến giáo dục, hai quốc gia đã gắn kết chặt chẽ với nhau. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về những khía cạnh quan trọng của quan hệ Việt Nam – Nga, đặc biệt là hợp tác giáo dục và các cơ hội học bổng Nga dành cho sinh viên Việt Nam.
Hợp tác Giáo dục giữa Việt Nam và Liên bang Nga
Giáo dục luôn là một lĩnh vực quan trọng trong quan hệ giữa hai quốc gia. Nước Nga, với truyền thống giáo dục lâu đời và hệ thống các đại học Nga danh tiếng, vẫn luôn là điểm đến lý tưởng cho các sinh viên quốc tế, đặc biệt là sinh viên Việt Nam. Hàng năm, chính phủ Nga cấp hơn 250 suất học bổng nhà nước cho các sinh viên Việt Nam theo học tại các trường đại học Nga. Những suất học bổng chính phủ này không chỉ mở ra cơ hội học tập mà còn giúp thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị giữa hai dân tộc. Bên cạnh đó, còn có hơn 5000 sinh viên Việt Nam du học tại Nga theo diện tự túc, cho thấy sức hút mạnh mẽ của nền giáo dục Nga đối với học sinh Việt.
Học bổng Nga không chỉ hỗ trợ sinh viên trong việc chi trả học phí mà còn tạo cơ hội cho họ tiếp cận nền giáo dục chất lượng cao, với các chương trình đào tạo hiện đại trong nhiều lĩnh vực. Các sinh viên Việt Nam học bổng hiệp định hay học bổng nhà nước thường được đào tạo tại các trường đại học Nga nổi tiếng như Đại học Tổng hợp Moscow, Đại học Saint Petersburg, hay Đại học Tổng hợp Novosibirsk, nơi họ có thể học các ngành như Kinh tế, Công nghệ thông tin, Kỹ thuật, và đặc biệt là tiếng Nga, một ngôn ngữ quan trọng trong giao lưu quốc tế.
Học bổng chính phủ và cơ hội du học Nga
Kể từ những năm 1990, khi hai nước ký kết hàng loạt các hiệp định hợp tác, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, học bổng chính phủ của Nga đã trở thành một trong những yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ dòng du học sinh Việt Nam sang Nga. Hệ thống học bổng hiệp định không chỉ bao gồm học bổng toàn phần mà còn hỗ trợ sinh viên trong việc tìm kiếm các cơ hội thực tập, nghiên cứu, cũng như các chương trình trao đổi học thuật. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp sinh viên Việt Nam không chỉ tiếp thu tri thức mà còn có cơ hội trải nghiệm môi trường học tập và nghiên cứu tại một trong những quốc gia có nền văn hóa và khoa học kỹ thuật phát triển mạnh mẽ.
Chương trình học bổng chính phủ Nga được thiết kế để đáp ứng nhu cầu đào tạo chất lượng cao cho các sinh viên quốc tế, trong đó có sinh viên Việt Nam. Các học bổng Nga dành cho sinh viên Việt Nam bao gồm các chương trình thạc sĩ, tiến sĩ và học bổng sau đại học, thường kéo dài từ 1 đến 4 năm, tùy theo loại hình đào tạo. Một trong những đặc điểm nổi bật của các chương trình học bổng này là việc sinh viên được hỗ trợ toàn bộ chi phí học tập và sinh hoạt, giúp họ yên tâm tập trung vào việc học và nghiên cứu. Bên cạnh đó, sinh viên còn có cơ hội làm việc tại các cơ sở nghiên cứu hàng đầu của Nga, đóng góp vào các dự án quốc tế.
Ngoài các chương trình học bổng, hợp tác giáo dục giữa hai nước còn bao gồm các chương trình đào tạo ngắn hạn, trao đổi học sinh và sinh viên, cùng với các hoạt động giao lưu văn hóa. Mỗi năm, các ngày văn hóa Nga được tổ chức tại Việt Nam nhằm tăng cường sự hiểu biết và giao lưu giữa hai dân tộc. Những chương trình này không chỉ tạo cơ hội cho sinh viên Việt Nam tìm hiểu về văn hóa Nga mà còn giúp họ tiếp cận với các nền văn hóa khác trên thế giới thông qua các chương trình trao đổi.
Du học Nga mở rộng cơ hội việc làm cho sinh viên Việt Nam
Học tập tại Nga không chỉ mang lại kiến thức chuyên môn mà còn giúp sinh viên Việt Nam mở rộng cơ hội nghề nghiệp. Sau khi tốt nghiệp, nhiều sinh viên Việt Nam đã quay về quê hương và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Những người du học sinh Việt Nam tại Nga đã thành công trong nhiều lĩnh vực như khoa học, công nghệ, giáo dục, và đặc biệt là trong các ngành công nghiệp nặng và dầu khí. Việc học tiếng Nga và hiểu biết sâu sắc về nền văn hóa Nga giúp họ dễ dàng hòa nhập với môi trường làm việc quốc tế, đồng thời tăng cường khả năng hợp tác giữa Việt Nam và các quốc gia thuộc Liên bang Nga trong các lĩnh vực quan trọng như năng lượng, công nghệ, và phát triển cơ sở hạ tầng.
Về mặt thương mại, kim ngạch từ chỗ chỉ khoảng 350-400 triệu USD vào giữa những năm 90 đã lên tới hơn 1 tỉ USD vào năm 2005, trung bình tăng 15%/năm và Việt Nam luôn bị nhập siêu. Nhưng từ 2006 đến nay, tỷ lệ nhập siêu của ta giảm đi đáng kể và dự kiến năm 2007 sẽ đạt được cân bằng cán cân thương mại.
Dầu khí, năng lượng là lĩnh vực hợp tác truyền thống và hiệu quả, đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách hai nước (năm 2006 chiếm 29% ngân sách Việt Nam) và là hướng ưu tiên trong phát triển quan hệ kinh tế – thương mại song phương. Ta đã chủ động thoả thuận với bạn chấm dứt Hiệp định liên Chính phủ về Xí nghiệp Liên doanh dầu khí “Vietsovpetro” khi Hiệp định hết hiệu lực vào năm 2010, đồng thời đáp ứng đề nghị của Nga về việc tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực dầu khí trên cơ sở chuyển đổi hình thức liên doanh và hoạt động của “Vietsovpetro” sau năm 2010. Lãnh đạo hai nước đã ký Tuyên bố chung về vấn đề này.
Về đầu tư, tính đến thời điểm 31/1/2007 Liên bang Nga hiện có 48 dự án còn hiệu lực với tổng số vốn đăng ký là 301 triệu USD, (khi thực hiện trên thực tế, số vốn đầu tư tăng lên khoảng gấp hai lần), tập trung chủ yếu vào các ngành dầu khí, công nghiệp nặng, công nghiệp nhẹ, giao thông vận tải, bưu điện, nuôi trồng và đánh bắt thủy sản. Nga đang tích cực vận động ta hợp tác với bạn xây dựng hệ thống tàu điện ngầm ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Việt Nam hiện có 11 dự án đầu tư sang Nga với tổng số vốn 38 triệu USD (chiếm 11% số dự án của Việt Nam đầu tư ra nước ngoài), nhưng quy mô nhỏ, chủ yếu là hoạt động thương mại, chế biến thực phẩm, dệt may và một dự án trong lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng. Trong năm 2007 có thêm dự án xây dựng Trung tâm thương mại Việt Nam tại Moscow, cần có số vốn đầu tư gần 100 triệu đôla.
Không thể không nhắc đến sự phát triển của cộng đồng người Việt tại Nga, nơi có khoảng 80.000 – 100.000 người Việt sinh sống và làm việc. Với sự hỗ trợ của chính phủ hai bên, cộng đồng này đã không ngừng phát triển và đóng góp vào nền kinh tế Nga. Những người Việt tại Nga không chỉ làm việc trong các lĩnh vực thương mại mà còn tham gia vào các dự án đầu tư, khởi nghiệp, giúp củng cố mối quan hệ kinh tế giữa hai quốc gia.
Có thể thấy, quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Nga, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục, đã mang lại những cơ hội vô cùng quan trọng cho các thế hệ sinh viên Việt Nam. Học bổng Nga không chỉ là cơ hội để tiếp cận một nền giáo dục chất lượng mà còn là cầu nối gắn kết tình hữu nghị giữa hai dân tộc. Việc phát triển mạnh mẽ các chương trình học bổng chính phủ, các cơ hội du học Nga, cùng với sự hỗ trợ từ các đại học Nga, đang mở ra một tương lai đầy hứa hẹn cho các sinh viên Việt Nam, giúp họ nâng cao tri thức và mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong một thế giới ngày càng toàn cầu hóa.