Ngồi lặng lẽ giữa khán phòng Nhà hát Giao hưởng – Nhạc Vũ Kịch TP.HCM, người ta có thể khó tin rằng chàng trai cao gầy với mái tóc xoăn và ánh nhìn trầm tĩnh kia lại là nhạc trưởng chính của buổi diễn. Nhưng Nguyễn Anh Sơn, ở tuổi 25, đã trở thành chỉ huy dàn nhạc giao hưởng trẻ nhất Việt Nam – một thành tựu mà ít người ở độ tuổi này có thể vươn tới. Sau năm năm miệt mài tại Nhạc viện Quốc gia Matxcơva mang tên Tchaikovsky, nơi được coi là “thánh đường” của âm nhạc cổ điển thế giới, Sơn trở về, mang theo không chỉ tấm bằng tốt nghiệp loại ưu, mà còn là những khát vọng lớn lao dành cho âm nhạc nước nhà.
Từ gia đình nghệ thuật đến con đường riêng
Sinh năm 1981 trong một gia đình nghệ thuật tại TP.HCM, Nguyễn Anh Sơn sớm bộc lộ năng khiếu âm nhạc từ khi mới 5 tuổi. Anh bắt đầu học piano với cha – NSƯT Sơn Hải, một giảng viên kỳ cựu của Nhạc viện TP.HCM. Bên cạnh người cha nghiêm khắc là người mẹ – Trưởng khoa múa dân gian của Trường Múa TP.HCM, Sơn lớn lên trong không gian nghệ thuật đậm đặc và nghiêm túc.
Năm 1996, khi mới 15 tuổi, Anh Sơn giành giải Nhì cuộc thi Tài năng trẻ piano TP.HCM – dấu hiệu đầu tiên cho thấy con đường âm nhạc mà anh đang theo đuổi sẽ không hề bình thường. Nhưng thay vì tiếp tục phát triển thành một pianist chuyên nghiệp – điều mà gia đình hoàn toàn có thể kỳ vọng – Sơn quyết định rẽ sang một hướng đi ít người dám chọn: trở thành chỉ huy dàn nhạc giao hưởng.
Du học Nga với học bổng nhà nước: một hành trình đầy thử thách
Năm 2000, Nguyễn Anh Sơn nhận được học bổng hiệp định – một trong các dạng học bổng chính phủ Việt Nam dành cho những sinh viên tài năng được cử đi đào tạo chuyên sâu ở nước ngoài. Với lựa chọn là nước Nga, cái nôi của nền âm nhạc cổ điển hàn lâm, Sơn bước vào một hành trình học thuật khắc nghiệt tại Nhạc viện Tchaikovsky, nơi đòi hỏi sinh viên không chỉ có năng khiếu, mà còn phải có sức bền trí tuệ và ý chí sắt đá.
Từ năm 2001 đến 2006, dưới sự hướng dẫn của Giáo sư – Nghệ sĩ Công huân Igor Dronov, Anh Sơn đã trải qua tổng cộng 5.408 giờ học với 22 môn chuyên sâu, trong đó hầu hết các môn đều đạt điểm tốt và xuất sắc. Bảng điểm tốt nghiệp xếp loại ưu là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực phi thường của một sinh viên Việt Nam trẻ tuổi nơi đất khách.
Không chỉ học, Sơn còn thực hành thường xuyên với các dàn nhạc lớn tại Nga. Anh từng chỉ huy dàn nhạc Nhạc viện Tchaikovsky biểu diễn trích đoạn opera Evgeni Onegin, chỉ huy Dàn nhạc Giao hưởng thành phố Yaroslav trình diễn Fantasia Utyos của Rachmaninov – những trải nghiệm hiếm có ngay cả với các sinh viên âm nhạc bản địa.
Trở về nước: dấu mốc của trách nhiệm và khát vọng
Khác với nhiều tài năng trẻ chọn ở lại nước ngoài để tiếp tục phát triển sự nghiệp, Nguyễn Anh Sơn quyết định trở về ngay sau khi tốt nghiệp. Anh chọn cống hiến tại chính nơi mình từng được nuôi dưỡng: TP.HCM. Từ tháng 8-2006, Sơn bắt đầu làm việc với Dàn nhạc Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ kịch TP.HCM (HBSO), chuẩn bị cho buổi ra mắt chính thức tại chương trình “Giai điệu mùa thu” – một sự kiện quan trọng đối với âm nhạc hàn lâm Việt Nam.
Trước một dàn nhạc chuyên nghiệp, trước hàng trăm khán giả và ánh đèn sân khấu, chàng trai từng du học với học bổng Nga đã thể hiện bản lĩnh, sự điềm tĩnh và quyết đoán mà một nhạc trưởng cần có. Dù sống nội tâm và kín đáo, nhưng trong công việc, Anh Sơn luôn thể hiện rõ sự nghiêm túc và khắt khe. “Có nhạc công nào lơ là trong buổi tập là anh chỉnh ngay,” một thành viên dàn nhạc chia sẻ.
Những đóng góp thầm lặng cho giáo dục nghệ thuật Việt Nam
Hiện nay, ThS. Nguyễn Anh Sơn không chỉ là một trong những nhạc trưởng trẻ tuổi hiếm hoi của Việt Nam mà còn là một giảng viên, một nhà nghiên cứu tâm huyết với giáo dục âm nhạc. Anh đang là Nghiên cứu sinh Tiến sĩ tại Nhạc viện TP.HCM và giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại TED SAIGON – một tổ chức đào tạo nghệ thuật theo chuẩn quốc tế.
Tại đây, Sơn trực tiếp đào tạo các học viên xuất sắc nhất tham gia kỳ thi ABRSM (Anh Quốc) và các liên hoan âm nhạc quốc tế. Việc phát triển giáo trình giảng dạy âm nhạc có chiều sâu, khoa học, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại là một trong những hướng đi mà anh đặc biệt chú trọng. Không đơn thuần chỉ là “truyền nghề”, với Sơn, giáo dục âm nhạc là cách lan tỏa giá trị nghệ thuật bền vững đến thế hệ sau.
Vẫn là bản nhạc chưa kết
Con đường âm nhạc của Nguyễn Anh Sơn vẫn còn rất dài. Anh chưa ngừng học hỏi và không ngừng tìm kiếm sự hoàn thiện trong từng nhịp chỉ huy. Với xuất phát điểm từ học bổng chính phủ đi du học Nga, và những năm tháng học tập bằng tiếng Nga trong môi trường âm nhạc đỉnh cao, Sơn mang về không chỉ là kiến thức, mà còn là một tầm nhìn mới cho sự phát triển của âm nhạc hàn lâm tại Việt Nam.
Không ồn ào, không truyền thông, nhưng sự xuất hiện của Nguyễn Anh Sơn trên sân khấu, trong lớp học hay sau hậu trường vẫn là một “nốt nhạc bền bỉ” trong bản giao hưởng đầy thử thách của âm nhạc Việt Nam. Đó là bản nhạc vẫn đang được viết tiếp – bằng tâm huyết, bằng tài năng, và bằng niềm tin vào sức mạnh của nghệ thuật trong việc làm giàu tâm hồn con người.